Samenvatting

Ondanks de collectieve afkeer van seksueel delictgedrag in de samenleving en de grote aandacht ervoor, bestaat er nog geen algemeen geaccepteerd model voor de etiologie van seksueel delictgedrag of seksueel afwijkende interesses,zoals bijvoorbeeld pedofilie. De meeste bestaande modellen hebben een criminologische invalshoek en beschrijven seksueel delictgedrag als een seksuele variant van delictgedrag. In dit artikel wordt vanuit een seksuologische invalshoek een Incentive Motivational Model (IMM) geïntroduceerd dat seksueel delictgedrag beschrijft als een onwenselijke variant van normaal seksueel gedrag. In dit model wordt seksuele opwinding gezien als een emotionele reactie op een stimulus en vergelijkbaar met andere emoties. Emoties kunnen elkaar wederzijds beïnvloeden en de wisselwerking tussen de seksuele emotie en andere emoties kan, bewust of automatisch, dienen als een middel voor emotionele of seksuele zelfregulatie. Seks kan worden gebruikt om negatieve emotionele arousal te verminderen (seksuele coping), maar andere emoties kunnen ook, bewust of onbewust, worden gebruikt om seksuele opwinding te stimuleren (seksuele deviantie). Het model biedt consistente verklaringen voor bevindingen uit bestaand onderzoeken kan mogelijk de reikwijdte en de diepte van ons begrip van seksueel delictgedrag en seksuele deviantie helpen vergroten.

It is widely accepted that associative learning processes, such as classical conditioning, may contribute to the aetiology of both adaptive and maladaptive human behaviours, including sexual behaviours. Despite the hypothesized importance of basic learning processes in sexual behaviour, research on classical conditioning of the sexual response in humans is scarce. In the present paper a review is given of experimental studies on the role of classical conditioning in sexual responses. The present paper serves to highlight the major empirical findings and to renew the insight in how stimuli may acquire sexually arousing value, and how basic learning principles may contribute to the development and maintenance of (maladaptive) sexual responses and behaviours. Moreover, implications for clinical practice are discussed, and finally, suggestions for future directions in human research are given.

Three research papers that were published in the Tijdschrift voor Seksuologie between 1980 and 1990 were explored in terms of their relevance for current theory and research about female sexuality. In retrospect these 3 papers reflected, each in their own way, the beginning of a paradigm-shift in the area of female sexuality. For the most part, the drive model is abandoned and replaced by theory development about the intrinsic incentive-value of sexual stimuli for the activation of sexual response. In addition, female sexuality is increasingly studied from a biopsychosocial perspective, in which biological processes are no longer regarded solely as determinants of sexual responses, but are themselves influenced by cognitive-emotional, relational, and contextual factors.

In dit artikel wordt van drie onderzoeksartikelen die tussen 1980 en 1990 in het Tijdschrift voor Seksuologie zijn gepubliceerd, nagegaan in welke mate zij heden ten dage nog relevant zijn voor theorievorming en onderzoek over vrouwelijke seksualiteit. Terugkijkend lijken de drie besproken studies elk op eigen wijze het begin van een paradigma-shift op het gebied van vrouwelijke seksualiteit te hebben weerspiegeld. Het driftmodel is grotendeels verlaten en vervangen door theorievorming over de intrinsieke incentive-value van seksuele prikkels voor de activatie van de seksuele respons. Daarnaast wordt vrouwelijke seksualiteit steeds meer vanuit een biopsychosociaal perspectief bestudeerd, waarbij biologische processen niet meer louter worden opgevat als determinant van seksuele responsen, maar ook zelf aan verandering onderhevig zijn onder invloed van cognitief-emotionele, relationele en contextuele factoren.