Peter Leusink, Ada de Visser
Op 28 november 2020 is dr. Jan P.C. Moors overleden op 92-jarige leeftijd. Hij was huisarts en seksuoloog, was erelid van het Nederlands Huisartsen Genootschap (1982), ontving de Van Emde Boas - Van Usselprijs (1995) en was erelid van de NVVS (2012).
Jan Moors was huisarts en seksuoloog in Rosmalen in een boeiende periode in Nederland waarin de transitie werd gemaakt van religieus-conservatisme naar liberaal-socialisme, een periode van ontzuiling en van een (achteraf vermeende) seksuele revolutie. Door deze maatschappelijke ontwikkelingen veranderden ook de waarden en normen van hulpverleners en daarmee vorm en inhoud in de spreekkamers. Jan Moors droeg bij aan deze transitie. Het was zijn kwaliteit om tegen de stroom in, consistent, met grote inzet, en integer, ideeën naar voren te brengen die naar zijn idee niet alleen patiënten maar ook de arts zelf konden helpen op het lastige terrein van de seksuologie. Tegenwind gaf hem energie, van complimenten moest hij niets hebben. Hij kon zich druk maken om tegenstrijdigheden: condoomautomaten moesten in de woonwijk komen (en niet alleen in kroegen en bars); en niet de pil moest op recept maar alle tabakswaar, dat was immers veel schadelijker. Dat was Jan Moors ten voeten uit.
Hij speelde een belangrijke rol in de Nederlandse seksuologie in de pioniersjaren voor en na het ontstaan van de NVVS (1981). In zijn dissertatie ‘Gezinsregeling; een onderzoek in een huisartspraktijk naar gedrag en houding tegenover de gezinsregeling’ (1970) legde hij het verband tussen anticonceptiegebruik en seksueel gedrag, en vond daarom dat huisartsen die de pil gingen voorschrijven ook open over seks moesten spreken. Hij had de leiding over de NHG-Werkgroep Man-Vrouw en Anticonceptie en er verscheen veel nascholingsmateriaal van zijn hand, vooral gericht op de huisarts. Hij was betrokken bij de totstandkoming van het Tijdschrift voor Seksuologie (1976), schreef samen met zijn vrouw Mariette Moors-Mommers het baanbrekende Helpen bij Seksuele Moeilijkheden: een boek voor hulpverleners (1977) - met de onvolprezen tekeningen van Peter van Straaten - en het losbladige Handboek Seksuele Hulpverlening (1983-88). Hij was redacteur van de boeken Seksuologie voor de arts (1987) en Leerboek Seksuologie (1998, geïntegreerd met het boek Facetten van seksualiteit, inleiding tot de seksuologie). In zijn nadagen schreef hij Seksueel Bewogen (2006), een zeer persoonlijke bloemlezing uit de (vooral seksuologische) literatuur, waarin hij de rol bespreekt die seksualiteit inneemt binnen diverse disciplines als kunst, cultuur, psychiatrie, religie en literatuur.
Tientallen jaren gaf hij onderwijs aan (huis)artsen en elke keer stond hij voor zijn zaak: de vrijheid van seksualiteit van ieder volwassen mens, ruimdenkend en vol overgave. Je wist meteen wat je aan hem had en soms toonde hij zijn koppigheid en boosheid, slechts uitingen van zijn gedrevenheid waarover hij soms struikelde. Hij was altijd bezig, ook toen hij niet meer actief huisarts was, niet alleen met artikelen en boeken maar ook met nadenken over hoe het verder moest. Bij zijn afscheid als huisarts startte hij in 1993 - met een beginkapitaal van NVVS en NHG als cadeau - de Stichting ter Bevordering van Seksuologie in de Huisartspraktijk, de voorloper van de huidige NHG Expertgroep Seksuele gezondheid.
Zonder Jan Moors zaten nu nog vele huisartsen blozend met patiënten te spreken over seks en waren vele patiënten verdwaald gebleven in hun seksuele zoektocht. Hij heeft de weg geplaveid in de huisartsgeneeskunde waar velen nu op voort kunnen gaan. En hij heeft bijgedragen aan de kwaliteit en de professionalisering van de Nederlandse seksuologie. Wij zijn hem daarvoor zeer erkentelijk. Zijn antwoord zou zijn geweest dat hij dit nooit zonder zijn vrouw Mariette had kunnen bereiken en wij betrekken haar dan ook graag in onze dank. Over haar verscheen eind 2018 in het Tijdschrift voor Seksuologie een In Memoriam.
