Samenvatting

Drugs worden al sinds mensenheugenis gebruikt om te ontspannen, als (zelf )medicatie, om prestaties te bevorderen, maar ook om de seksuele beleving te kruiden. Dit fenomeen kreeg recent een naam: Farmacoseks of wappen, in het Nederlands. Ondanks pogingen om via wetgeving het gebruik van drugs aan banden te leggen, zien we dat er steeds meer psychoactieve stoffen ter beschikking komen. Er zijn inmiddels meer dan duizend soorten drugs bekend die via het Drugwiel ingedeeld kunnen worden in zeven categorieën. Stimulantia, empathogenen, cannabinoïden en verdovende middelen worden het meest gebruikt om te wappen. Genotsmiddelen hebben hun nut in onze jachtige maatschappij en kunnen krachtige tools zijn voor zelfexploratie, het verdiepen van de emotionele verbinding met de sekspartner, het loslaten van remmingen en het ontdekken van intense lichaamssensaties. Onderzoek naar hoe genotsmiddelen de seksuele connectie tussen mensen kan boosten is schaars. Daarom focussen we in dit artikel in het bijzonder op de positieve aspecten van deze middelen bij farmacoseks. Hierdoor kunnen zorgprofessionals een open en niet-oordelend gesprek met hun cliënten aangaan en aangepaste zorg- en harm reduction strategieën ontwikkelen voor de groeiende groep van mensen die aan farmacoseks doet. We verliezen niet uit het oog dat farmacoseks ook een potentiële schaduwzijde heeft. Een toegenomen seksuele opwinding en ontremming kan leiden tot seksuele activiteiten die het risico op soa/hiv kunnen vergroten en tot grensoverschrijdend gedrag. En tenslotte, ligt verslaving altijd op de loer, vooral wanneer emotionele pijn uit trauma of eenzaamheid geminimaliseerd wordt.

Het digitale tijdperk heeft nieuwe verschijnselen met zich meegebracht, zoals sexting: het via sociale media uitwisselen van persoonlijke seksueel getinte berichten/plaatjes. Met de groeiende populariteit van dit fenomeen zijn er ook zorgen ontstaan over de gevolgen ervan, vooral als het gaat om minderjarigen. De Nederlandse politie heeft jongeren recent het advies gegeven om niet te sexten. Het Bureau Jeugd en Media vindt deze suggestie contraproductief. Er zijn weliswaar samenhangen gevonden tussen sexting en diverse psychosociale problematiek, maar sexting lijkt voor jongeren vooral een nieuwe(re) uitingsvorm van oude behoeften zoals aandacht en experimenteren en wordt meestal als positief ervaren. Toch bestaat er ook een kleine kans dat sexts zonder instemming van betrokkenen gedeeld/ verspreid wordt. Dit kan leiden tot verregaande consequenties voor slachtoffers en soms ook plegers, wanneer deze laatsten bijvoorbeeld als zedendelinquent veroordeeld worden. Onderzoekers bevelen aan zorgvuldig naar context en implicaties van sextingmisbruik te kijken en interventies daarop af te stemmen.

Samenvatting

Diverse studies tonen aan dat forensische cliënten met een verstandelijke beperking (VB) relatief vaak zijn veroordeeld voor het plegen van zedendelicten in vergelijking tot andere delictentypen. De accuraatheid van prevalentiecijfers is echter lastig in te schatten, aangezien het diagnosticeren van een VB geen eenvoudige opgave is en afhankelijk is van het gekozen instrument. Bovendien is er risico op over- of onderschatting, en is de pakkans wellicht groter dan voor andere diagnostische groepen. In deze literatuurstudie schetsen wij eerst belangrijke aandachtspunten bij het diagnosticerenvan een VB. Vervolgens beogen wij te informeren over de meest invloedrijke verklarende modellen voor seksueel grensoverschrijdend gedrag bij plegers met een VB, over de bruikbaarheid van risicotaxatie-instrumenten bij plegers met een VB, over de verschillende behandelmogelijkheden en over de effectiviteit van de bestaande behandelprogramma’s bij plegers met een VB. Meer inzicht ten aanzien van deze doelgroep kan leiden tot een betere inzet van middelen.