Tijdschrift voor Seksuologie

Tijdschrift voor Seksuologie

Het Tijdschrift voor Seksuologie is een onafhankelijke uitgave gelieerd aan de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie (NVVS) en de Vlaamse Vereniging voor Seksuologie (VVS). Dit wetenschappelijk kwartaalblad over onderzoek en ontwikkelingen op het gebied van de seksuologie staat open voor Nederlandstalige wetenschappelijke bijdragen over hulpverlening, onderzoek, opleiding en onderwijs, voorlichting en preventie. We zien graag uw bijdrage tegemoet.

Jong en kanker: Seksuele problematiek en zorgbehoeften

Doel: Het schetsen van een literatuuroverzicht over de seksuele problematiek en gerelateerde zorgbehoeften waar adolescenten en jongvolwassenen die tussen de 15 en 39 jaar gediagnosticeerd worden met kanker (AYA’s) mee te maken kunnen krijgen.
Methode: In juni 2017 is een systematische literatuurzoekactie uitgevoerd binnen Pubmed (1946 - 2017) en PsychINFO (1806-2017). Relevante artikelen werden geselecteerd.
Resultaten: Resultaten van 14 studies, waarvan 11 kwantitatief en 3 kwalitatief, indiceren een negatieve impact van kanker bij AYA’s op seksueel gebied. Vrouwelijke AYA’s ervaren problemen met seksuele opwinding en interesse, genieten en ontspannen tijdens seksueel contact, bereiken van een orgasme, vaginale lubricatie en pijn. Mannen ervaren problemen met verlangen, erectieproblemen en ejaculatieproblemen. Een verminderd gevoel van lichamelijke aantrekkelijkheid en een verminderde seksuele activiteit worden genoemd als problemen voor zowel mannen als vrouwen. De AYA’s die onvervulde zorgbehoeftes rapporteren, spreken vooral over het missen van praktische hulp, informatie en/of hulpverlening.
Conclusie: AYA’s kunnen seksuele problemen ervaren ontstaan door en/of in standgehouden door fysieke, psychologische en sociale factoren en kunnen daarmee samenhangende (onvervulde) zorgbehoeftes ervaren.
Implicatie: Ondanks het toenemende aantal AYA-zorginitiatieven, is er meer aandacht nodig voor seksuele problematiek en zorgbehoeftes van AYA’s. Leeftijdsspecifieke interventies moeten ontwikkeld worden.

Aanvullende informatie

  • Auteur Vivian W.G. Burgers, Brenda L. den Oudsten, Olga Husson
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2017, jaargang 41, Nummer 4

Hersenen en seks vanuit een ander perspectief

Hartmans C, Comijs H, Jonker C. Cognitive functioning and its influence on sexual behavior in normal aging and dementia. Int J Geriatr Psychiatry. 2014;29:441-6.

Wie in de breedte zoekt naar de seksuele gevolgen van allerlei ziekten komt in de literatuur af en toe ook de andere relatie tegen. Ik bedoel de onderzoeksbevindingen waarbij het lijkt dat seks juist ziekte voorkomt of gezondheid bevordert. Een ruime verzameling van zulke Health benefits of sexual expression werd gebundeld en in 2007 geupdate voor de PPFA (Planned Parenthood Federation of America). Dat is een verzameling met rijp en groen door elkaar, waarbij de vraag naar ‘De kip of het ei?’ uiteraard regelmatig om de hoek komt kijken.
Voor mij blijft dit thema boeien. Deels omdat daarin argumenten lijken te zitten om (para)medische professionals te motiveren meer aandacht te schenken aan de seksuele aspecten van hun werk. De vermeende voordelen liggen soms meer op het vlak van care’ en soms zelfs een beetje op het vlak van cure. Een nieuwe loot aan die stam is de relatie tussen seksuele activiteit en cognitief functioneren. In 2013 vond de Nederlandse Carien Hartmans in een literatuursearch dat niet-demente senioren die doorgaan met seksuele activiteit cognitief beter functioneren. Recenter zijn de bevindingen van het ELSA-onderzoek bij > 6.800 mannen en vrouwen (50-89 jr.) (Wright & Jenks, 2016). Er werd onder andere gekeken naar hun seksuele activiteit en er werden twee cognitieve tests afgenomen (één test voor executieve functie en één voor geheugen). Onafhankelijk van allerlei andere factoren (zoals leeftijd, rijkdom, relatie, depressie, eenzaamheid en kwaliteit van leven) bleek dat seksuele activiteit bij mannen significant samengaat met betere executieve functie en beter geheugen en dat het bij vrouwen significant samengaat met beter geheugen (maar niet met de geteste executieve functie). Volgens de auteurs zou dit implicaties mogen hebben voor het beleid ten aanzien van dementie preventie. Daar ben ik het hartgrondig mee eens.

 

Literatuur

https://www.google.nl/#q=PPFA++White+Paper+Health+Benefits

Wright H, Jenks RA. Sex on the brain! Associations between sexual activity and cognitive function in older age. Age Ageing, 2016;45:313-7.

Aanvullende informatie

  • Geschreven door Woet Gianotten
Gepubliceerd in Internationale Publicaties

‘Gender doen’ in seks en sekswetenschap

In dit artikel wordt een analyse gemaakt van wat ondertussen vrij breed bekend staat als ‘gender doen’ en betrekt dit zowel op de seksuologische wetenschap als op de praktijk van (hetero)seksuele contacten. De rode draad door het verhaal wordt gevormd door een vijftal problemen die gesignaleerd worden in de wijze waarop er in de seksuologie met gender omgegaan wordt en de kennis die daarmee omtrent seks en gender ‘geconstrueerd’ wordt. Als antwoord op die problemen wordt vervolgens een interactioneel contextueel perspectief op gendered sexuality geëxploreerd. Geconcludeerd wordt dat sekseverschillen in seks in niet onbelangrijke mate bepaald worden door doorlopende sociale processen zoals selectieve aandacht, interpretatie en herinnering, regulatie en zelfregulatie, norm sending en expectancy confirmation. Er wordt een lans gebroken voor meer aandacht voor (en meer onderzoek naar) de microdynamica van gender in de dagelijkse (socio-seksuele) interactie en een beter begrip voor de wijze waarop gender en seksualiteit continu in de (seksuele én seksuologische) praktijk van alledag vorm krijgen.

Aanvullende informatie

  • Auteur Ine Vanwesenbeeck
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2011, jaargang 35, Nummer 3

Chronische buik- en bekkenpijn: de patiënt bij de huisarts

Beschouwing.

In dit artikel wordt vanuit een huisartsgeneeskundig perspectief de diagnostiek, de behandeling, de seksuologische aspecten en de samenwerking met andere disciplines besproken ten aanzien van chronische buik- en bekkenpijn. Buik- en bekkenpijnen zijn complexe aandoeningen met een vaak chronisch karakter. De diagnostiek en behandeling is een uitdaging voor huisarts en patiënt. Het is belangrijk de patiënt goed te informeren over de diagnostische onzekerheden en de beperkingen van de behandelingen.

Aanvullende informatie

  • Auteur Patrick Dielissen, Doreth Teunissen
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2013, jaargang 37, Nummer 2

Seksualiteit en EFT

Casusbespreking.

Uit diverse internationale onderzoeken blijkt dat er een duidelijk verband is tussen de manier waarop iemand gehecht is en diens seksueel gedrag. Hieruit volgt dat er in de behandeling van de seksuele relatie aandacht kan en moet worden besteed aan de gehechtheidsstijl. In de praktijk van de seksuoloog en van de partnerrelatietherapeut komen problemen in de seksuele relatie aan de orde. De auteurs pleiten voor een betere verbinding tussen deze twee disciplines. Zij beschrijven in het kort de theorie van emotionally focused therapy (EFT), en verduidelijken de werking ervan aan de hand van een uitgebreide casus.

Aanvullende informatie

  • Auteur Petra Deij, Judith van Verseveld
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2013, jaargang 37, Nummer 3

Behoefte van vrouwen en hun partners aan seksuologische ondersteuning na behandeling van baarmoederhalskanker

Doel: Het doel van dit onderzoeksproject was om meer inzicht te krijgen in de zorgbehoeftes van vrouwen die behandeld zijn voor baarmoederhalskanker en hun partners. Daarnaast beoogde dit onderzoeksproject om de huidige praktijk van informatie- en zorgverlening rondom seksualiteit na baarmoederhalskanker in kaart te brengen.
Methodiek: Het onderzoeksproject bestond uit drie deelstudies. De eerste deelstudie was een multicenter cross-sectioneel onderzoek waarbij vragenlijsten werden afgenomen bij vrouwen die in de afgelopen tien jaar behandeld waren voor baarmoederhalskanker (n = 343) en hun partners (n = 154). In de tweede deelstudie werden interviews afgenomen bij vrouwen die behandeld waren voor baarmoederhalskanker (n = 30) en hun partners (n = 12). In de derde deelstudie werden interviews afgenomen bij zorgverleners (n = 30).
Resultaten: Ongeveer de helft van de vrouwen die behandeld zijn voor baarmoederhalskanker rapporteerde een behoefte aan informatie of zorg met betrekking tot seksualiteit. Een derde van deze vrouwen had informatie of hulp gezocht. De grote meerderheid van de vrouwen en hun partners zou graag meer (op maat gesneden) informatie en praktische adviezen willen krijgen over seksualiteit na baarmoederhalskanker. Uit de interviews met de zorgverleners bleek dat de meesten seksualiteit tenminste eenmaal met elke patiënt bespraken. De aandacht voor seksualiteit was echter vooral beperkt was tot de fysieke aspecten van het seksuele functioneren.
Discussie en conclusie: Er is een brede behoefte aan meer (op maat gesneden) informatie en praktische adviezen op het gebied van seksualiteit na baarmoederhalskanker onder vrouwen die behandeld zijn voor baarmoederhalskanker en hun partners.

Aanvullende informatie

  • Auteur Willemijn Vermeer, Anne Stiggelbout, Gemma Kenter, Rinske Bakker, Moniek ter Kuile
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2014, jaargang 38, Nummer 3

Een focusgroepstudie naar de professionele ondersteuning voor de seksuele gevolgen na dikkedarmkanker: de perceptie van patiënten, partners en zorgverleners

Doel: De zorgbehoeften rondom seksualiteit na dikkedarmkanker beschrijven en factoren die de zorgverlening vanuit patiënt-, partner- en zorgverlenerperspectief beïnvloeden identificeren.
Methodiek: Patiënten (twaalf mannen/negen vrouwen), partners (vier mannen/vijf vrouwen) en tien zorgverleners participeerden in acht focusgroepen.
Resultaten: Ondanks dat alle deelnemers vonden dat seksualiteit regelmatig aan de orde moet komen en - indien nodig - behandeld zou moeten worden, blijft seksualiteit een onderbelicht thema in de spreekkamer. Gebrek aan kennis en gevoelens van schaamte waren voor alle partijen barrières om zorg te vragen/leveren. Men bleek ideeën te hebben over de gepastheid om seksualiteit te bespreken. Zorgverleners lieten zich mede leiden door de leeftijd, het geslacht en of de patiënt een partner heeft. Zorgverleners debatteerden over wie verantwoordelijk is om de zorg te leveren en welke rol het multidisciplinaire team speelt. Organisatorische barrières waren onder andere het ontbreken van seksualiteit als gespreksonderwerp tijdens (de lange-termijn) follow-up en een gebrek aan kennis over het verwijzen. De zorg kan worden verbeterd wanneer de mate van zorgbehoefte(n) van zowel patiënt als partner in kaart worden gebracht en, indien nodig, behandeld (goede diagnostiek in combinatie met zorg op maat). Belangrijk is bespreken dat zorgen over seks normaal zijn en het normaliseren van eventuele problematiek. Het opzetten van/bekendheid met een verwijssysteem is eveneens een randvoorwaarde.
Conclusie: Om individuen of koppels met seksuele problemen te identificeren moeten zorgverleners de seksuele gevolgen van diagnose en behandeling voor dikkedarmkanker normaliseren. Seksuele hulpverlening dient een integraal onderdeel te worden van de zorg, een goed verwijssysteem is hierbij onontbeerlijk.

Aanvullende informatie

  • Auteur Marjan Traa, Jolanda de Vries, Jan A. Roukema, Harm J.T. Rutten, Brenda L. den Oudsten
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2014, jaargang 38, Nummer 4

Onderzoek rond jongeren en seksualiteit: Tendensen sinds 1990

Het artikel bespreekt enkele tendensen die zich de afgelopen decennia hebben voorgedaan op het vlak van onderzoek rond jongeren en seksualiteit. Er wordt daarbij een terugkoppeling gemaakt naar vier artikels die werden gepubliceerd in het Tijdschrift voor Seksuologie (TvS) tussen 1984 en 1989. Deze artikels handelen over de volgende thema’s: de kadering van seksuele problemen bij jongeren vanuit een ontwikkelingsperspectief, de vragen omtrent relaties en seksualiteit waar jongeren hulp voor zoeken, bezorgdheden bij jongeren omtrent masturbatie, en de link tussen seksuele normen en gedragingen bij jongeren en jongvolwassenen. Concreet wordt er ingegaan op drie tendensen die zich sinds het publiceren van deze artikels hebben voorgedaan, daarbij gebruik makend van de nationale en internationale onderzoeksliteratuur. Ten eerste wordt het seksueel actief worden van jongeren in toenemende mate als een normatieve ontwikkelingstaak gezien eerder dan als een te vermijden risico. Ten tweede kunnen veranderingen worden vastgesteld in het seksuele gedrag van jongeren en kunnen deze gekoppeld worden aan veranderende seksuele normen. Ten derde wordt ingegaan op mogelijke verschuivingen op het vlak van noden bij jongeren met betrekking tot hun seksuele ontwikkeling.

Aanvullende informatie

  • Auteur Katrien Symons
  • Pdf openbaar No
Gepubliceerd in 2016, jaargang 40, Nummer 3

“Ja! Seks kan gerevalideerd worden!” Revalidatieseksuologie bij Sophia Revalidatie als voorbeeld van good practice

Dit artikel beschrijft naar aanleiding van het 20-jarig jubileum van de revalidatieseksuologie bij Sophia Revalidatie, als voorbeeld van good practice, hoe het seksuologisch hulpaanbod daar is ingebed.

Aanvullende informatie

  • Auteur Egbert Kruijver, Jim Bender, Jorit Meesters
  • Pdf openbaar Yes
Gepubliceerd in 2015, jaargang 39, Nummer 3

De relatie tussen intimiteit en seksualiteit in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen

In het huidige onderzoek werd de samenhang onderzocht tussen gevoelens van intimiteit voor de partner enerzijds en seksueel verlangen en seksuele gedachten anderzijds, en de invloed hierop van drie modererende variabelen: gender, hechtingsoriëntatie en relatieontevredenheid. Hierbij is gebruik gemaakt van de Experience Sampling Methode (ESM), een dagboekmethode waarbij 38 volwassen personen gedurende zeven opeenvolgende dagen, tien keer per dag, een dagboekje invulden. Multilevel lineaire regressie-analyses toonden aan dat gevoelens van intimiteit voor de partner geassocieerd waren met een sterker seksueel verlangen op hetzelfde moment en met meer seksuele gedachten. Op basis van het gevonden temporele verband kon voor vrouwen een samenhang worden aangetoond tussen intimiteitsgevoelens voor de partner en het ontstaan van seksuele gedachten. Een opvallende bevinding was dat bij mannen verhoogde intimiteitsgevoelens voor de partner gevolgd werden door een verlaagd seksueel verlangen. Uit de moderatie-analyse van hechtingsoriëntatie bleken intimiteitsgevoelens voor de partner bij onveilig gehechte personen samen te gaan met minder seksueel verlangen.
Moderatie-analyse van relatieontevredenheid toonde aan dat intimiteitsgevoelens voor de partner bij mannen met een grotere relatieontevredenheid significant vaker werden gevolgd door een afname van seksuele gedachten op een volgend moment. De resultaten uit het huidige onderzoek bevestigen dat er een samenhang bestaat tussen gevoelens van intimiteit voor de partner, seksueel verlangen en seksuele gedachten. Er zijn aanwijzingen dat intimiteit bij vrouwen kan leiden tot bereidheid en ontvankelijkheid voor seksuele stimuli, zoals seksuele gedachten. Bovendien laten de resultaten bij mannen zien dat psychologische processen en kenmerken van de relatie belemmerend kunnen werken op de seksuele respons. Ook speelt onveilige hechting een rol in de onderzochte samenhangen. De uitkomsten bieden voor de klinische praktijk aangrijpingspunten om uit te leggen hoe de seksuele respons tot stand komt en waar het proces verstoord kan raken.

Aanvullende informatie

  • Auteur Jolanda Hiemstra, Viviane Thewissen, Anita Jansen-Breukelman, Marieke Dewitte, Nele Jacobs, Jacques van Lankveld
  • Pdf openbaar No
Gepubliceerd in 2016, jaargang 40, Nummer 1
Pagina 2 van 2