Samenvatting

Seks onder invloed van alcohol en/of drugs komt veel voor. Mensen kunnen hier plezier en genot uit halen, zo worden ze losser en kunnen ze hun grenzen verkennen en verleggen. Het gebruik van middelen kan echter ook leiden tot (grote) grensvervaging, er kunnen dan vervelende en risicovolle situaties ontstaan. Zo is gebruik van alcohol of drugs niet alleen een risicofactor voor seksuele grensoverschrijding door de initiatiefnemer tot seks of seksuele handelingen, maar ook voor het niet goed meer kunnen bewaken van de eigen grenzen door de andere partij(en). Er is dan vaak sprake van spijt achteraf, of zelfs een beschuldiging van aanranding of verkrachting.
Het achteraf volledig reconstrueren van wat zich heeft afgespeeld kan erg lastig zijn. Dit kan verschillende redenen hebben. Zo zijn verkrachtingsmythen en victim blaming bekende fenomenen waardoor slachtoffers zich minder snel uitspreken, bagatelliseren wat er is gebeurd en/of geen aangifte durven te doen. De risico’s van middelengebruik in relatie tot grensoverschrijding moeten meer naar voren komen in preventieboodschappen. Zowel naar groepen die meer risico lopen om slachtoffer te worden van grensoverschrijdend gedrag als naar mensen die sneller grenzen van anderen overgaan na middelengebruik.

In dit vignetonderzoek werden de verschillen onderzocht in attitudes over seksuele grensoverschrijding met een mannelijke dader en een vrouwelijk slachtoffer versus een vrouwelijke dader en een mannelijk slachtoffer. In totaal hebben 583 Nederlanders tussen de 16 en 86 jaar een vragenlijst ingevuld over hun beoordeling van een controlescenario en drie scenario’s waarin seksuele grensoverschrijding wordt beschreven (via verbale dwang, bewuste intoxicatie en fysieke dwang). In deze scenario’s werd het geslacht van de dader en het slachtoffer afgewisseld. Bekeken is hoe acceptabel de situatie werd gevonden, hoeveel verantwoordelijkheid werd toegeschreven aan de dader en aan het slachtoffer, in hoeverre de gebeurtenis als fijn en als stressvol voor het slachtoffer werd beoordeeld en hoeveel steun er was voor aangifte bij de politie. Uit de resultaten bleek dat seksuele grensoverschrijding minder serieus werd genomen bij mannelijke slachtoffers vergeleken met vrouwelijke slachtoffers, vooral door Nederlandse mannen. De meeste verschillen in attitudes werden echter enkel gevonden in het scenario met fysieke dwang.